1. Başlangıç: “Hobi Bahçesi” Hayali
Eski Tuzla Belediye Başkanı Şadi Yazıcı döneminde, Tuzla Belediyesi’nin 2010’lu yıllarda gündeme aldığı Hobi Bahçeleri Projesi, ilk aşamada kente nefes aldıracak, vatandaşlara küçük tarım alanları sunacak bir “şehir içi kırsal yaşam” projesi olarak tanıtılmıştı.
Planlarda her kullanıcı için 20 m²’yi geçmeyen küçük hobi yapıları öngörülmüş; konut amaçlı yapılaşma yasak tutulmuştu.
Alan, park ve rekreasyon fonksiyonunda kaldığı için özel mülkiyete konu olamaz, sürekli yapılaşma yapılamaz statüsündeydi.
2. Planın Bozulması: Fonksiyon Kayması ve Usulsüz Ruhsatlar
Yıllar içinde proje amacından saptı.
İmar planlarında “hobi bahçesi” olarak ayrılan alan, fiilen “Hobi Villaları” adıyla villalara dönüştü.
Belediyenin ruhsat vermemesi gereken bu bölgede, Tuzyap adlı belediye şirket eliyle yapılaşma fiilen başlatıldı.
Saha görüntüleri ve parsel kayıtlarına göre bu yapılar:
- Ruhsatsız veya plan dışı yapı niteliğinde,
- Dere koruma bandı içinde yer alıyor,
- Park ve rekreasyon alanı statüsünü fiilen ortadan kaldırıyor,
- Kamu yararına aykırı özel mülkiyetleşme süreci yaratıyor.
3. Seçim Öncesi Hamle: Tuzyap Sözleşmesi
31 Mart seçimlerinden hemen önce, mazbata tesliminden iki gün önce noterde yapılan işlemle, belediye ile Tuzyap arasında yeni bir sözleşme imzalandı.
Bu sözleşmeye belediye aleyhine tazminat hükmü içeren bir madde eklendi.
Bu maddeye göre, belediye projeden çekilirse veya plan değişikliğini iptal ederse yüksek tazminat ödemekle yükümlü hale geliyordu.
Hukukçulara göre bu durum, “seçim öncesi kamu yararını değil, özel menfaati koruyan bir sözleşme” anlamına geliyor.
Belediye değiştikten sonra, bu sözleşmeye itiraz edilmemesi ve yargı yoluna gidilmemesi ise yeni bir tartışma yarattı.
4. Yeni Yönetimin Tercihi: “Emsal Taşıma” Formülü
CHP’li Belediye Başkanı Eren Ali Bingöl döneminde, sorunu dava yoluyla değil, plan tadilatıyla çözme yönünde bir eğilim oluştu.
Bu kapsamda, Aydınlı Mahallesi’nde yaklaşık 150 dönümlük bir alanın emsal değerinin, Hobi Villaları bölgesine taşınması gündeme geldi.
Yani, Aydınlı’daki imar hakkı düşürülürken, bu hak Hobi Villaları bölgesine aktarılacaktı.
Ancak şehir planlama uzmanları bu yönteme sert tepki gösteriyor:
“Bir bölgede yapılan usulsüzlüğü, başka bir bölgeden hak taşıyarak meşrulaştıramazsınız. Bu işlem hem plan bütünlüğünü bozar hem de kamu yararı ilkesine aykırıdır.”
5. Hukuki Değerlendirme:
İmar Kanunu’nun 8. ve 18. maddelerine göre:
- Dere koruma bandı içinde kalıcı yapılaşma yapılamaz.
- Rekreasyon ve park alanlarında özel mülkiyet tesis edilemez.
- Plan tadilatları kamu yararına aykırı olamaz.
Bu çerçevede hem önceki dönemin inşaat izni, hem de yeni dönemdeki emsal taşıma girişimi, aynı hukuk sınırlarını zorluyor.
6. “Neden Dava Açılmadı?” Sorusu
Kamuoyunda en fazla yankı uyandıran soru, açık biçimde şu:
“Ortada bu kadar net bir usulsüzlük ve kamu zararı iddiası varken neden yargı süreci başlatılmadı?”
Belediye içinden bazı kaynaklar, “Mevcut sözleşme belediyeyi tazminat yükümlüsü kıldığı için dava açmak riskli bulundu” açıklamasını dile getiriyor.
Ancak hukuk çevreleri, kamu zararı doğuran sözleşmelerin iptali için belediyelere özel yetki tanındığını ve bu gerekçenin geçerli olmadığını vurguluyor.
7. Siyasi ve Etik Boyut:
Bazı yerel kaynaklar, söz konusu parsellerde CHP’ye yakın bazı kişilerin de pay sahibi olduğu iddialarını öne sürüyor.
Resmi doğrulama olmasa da, bu söylenti bile CHP yönetiminin dava açmama tercihini siyaseten tartışmalı hale getiriyor.
Kamu yönetimi ilkelerine göre, bir belediye geçmiş dönemin usulsüzlüğünü “devralmak” değil, “temizlemekle” yükümlü.
Bu nedenle, “sessiz kalmak” veya “plan tadilatıyla çözmek” yaklaşımları etik açıdan da sorgulanıyor.
8. Uzmanların Ortak Görüşü:
“Hobi Bahçesi projesi bir fırsattı, rant kapısına çevrildi.
Şimdi de aynı yanlış yöntemlerle aklanmak isteniyor.
Dere koruma bandı, rekreasyon alanı ve kamu yararı görmezden gelinemez.”
9. Sonuç: Tuzla İçin Dönüm Noktası
Tuzla’da yaşanan bu süreç, Türkiye’deki yerel yönetimlerin planlama etiği, kamu yararı anlayışı ve hukuki sorumluluk sınavı haline geldi.
Önümüzdeki dönemde, bu dosyanın Sayıştay ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı denetimlerine konu olması bekleniyor.
