Aşağıda verdiğim bu sayıları, işli-işsiz/işçi-işveren tüm yurttaşlarımızın bilmesi ‘Ama Bilmesi’ gerekir…
Geniş tanımlı işsiz sayısı, son bir yılda 2.5 Milyon kişi artarak, Haziran 2025 itibariyle 12 Milyon 600 Bin kişi oldu; Pandemi döneminden de fazla ve son 15 yılın zirvesinde. Kadın işsiz daha da fazla yüzde 41 seviyesinde.
İşsizlerin yüzde 85’i işsizlik ödeneğinden yararlanamıyor.
Çalışabilir 65.9 Milyon kişinin sadece 22.7 milyonu kayıtlı tam zamanlı çalışıyor. Yoksulluk sınırı 81 bin 686 lira; Açlık Sınırı 23 Bin 615 Lira.
Asgari memur maaşı asgari işçi maaşının iki katından fazla. İşsizlik Fonunda biriken paranın yüzde 14’ü işsiz işçilere veriliyor, geri kalanıyla devlet bütçesinin açığı kapatılıyor.
2025 yılı gelir bütçesi 12 Trilyon 731 Bin Lira; Gider Bütçesi ise 14 Tirilyon 731 Bin Liradır.
Türkiye emekle barışmadan düzlüğe çıkamaz…
Bu rakamları ve tanımları bilmeden gelecek planlanamaz, eleştiri yöneltilemez, umut yeşertilemez. Kurulacak her cümle bu verilerin oluşturduğu gerçekler üzerine oturmalıdır.
Bu gerçekler bilinmez ya da bilmezden gelinerek; Suriyeli, Afganlı, Iraklı sığınmacıları, din kardeşlerimiz, komşularımız ne yapacaktık dersen, yurttaş din kardeşlerinle bir hesabın var demektir; biraz aklı olan böyle anlar ve böyle yorumlar.
Bir ülkenin bu kadar işsizi varsa yeteri kadar üretmiyor demektir; üretmeden kalkınmanın ilacı bu güne kadar bulunamadı. Üretmeden, ürettiğine Pazar bulamadan iktisadi krizden kurtulunamaz; bunu bilmek için iktisatçı olmaya gerek yoktur.
Planlama olmadan, arz-talep dengesi kurulamadan, dünya ihtiyaçları izlenemeden bırakın ekonomik kalkınmayı karnını bile doyuramazsın. Yukarıda verdiğim sayılara, oranlara sizde hissettiğiniz Enflasyon oranını, çarşı-pazardaki fiyatları, ‘Ah’ları, ‘Of’ları ekleyin içinde bulunduğumuz durumun vahameti ortaya çıkar.
Geniş tanımlı İşsiz; sadece resmi işsizleri değil, iş bulma ümidi kalmamış ‘ümitsiz işsizleri’, iş aramayı bırakanları, mevsimlik çalışıp işsiz kalanları, eksik süreli çalışanları kapsar; asıl işsizlik verisi budur.
Eksik İstihdam /Eksik Süreli Çalışma, kısmi zamanlı ya da az saatli çalışmak
zorunda kalan bireylerin durumudur. Nitelik uyumsuzluğu /gizli işsizlik; Kişinin yetenekleriyle yaptığı iş arasındaki farkı ifade eder; eğitimli bireylerin vasıfsız işlerde çalışması gibi.
TÜİK, İşçi Bulma Kurumuna kayıtlı iş arayanları işsiz saydığı için ki, buna ‘Dar Tanımlı’ işsizlik denir; bu da kalkınma planlamasında doğru veri sayılmaz.
Kaldı ki, ülkemizde uzun zamandır planlama da yok, herkes istediği gibi takılıyor.
Evet, bir ülkeye/devlete; ‘Çağdaş, Modern, İnsan Haklarına Saygılı’ bir Anayasa lazım ancak, İktisadi, Sosyal ve Kültürel Kalkınma için ‘Planlama’da lazım…
Diğer tüm insani lazımeler, bu iki kurum üzerine inşa edilir…
