Türkiye’nin yakın tarihinde en çok tartışılan isimlerden biri olan Şeyh Sait, sosyal medyada paylaşılan bir video üzerinden zaman zaman gündeme gelmektedir. Söz konusu görüntülerde, Şeyh Sait ve Dersim lideri Seyit Rıza’nın Rus generali Grandük Nikolay Nikolayevich’ten madalya aldığı ve Rus askerlerini selamladığı öne sürülüyor. İddialar, kısa sürede büyük yankı uyandırdı. Ancak araştırmalar, bu görüntülerin sanıldığı gibi olmadığını gösteriyor.
İddia Nasıl Ortaya Çıktı?
Zaman zaman sosyal medyada dolaşıma giren videonun, “Rus arşivinden” olduğu öne sürüldü.
Videoda sakallı ve sarıklı kişilerin Şeyh Sait ve Seyit Rıza olduğu, bu kişilere Rus general tarafından madalya takıldığı iddia edildi.
Görüntüler, tarihsel bir gerçeklik olarak sunuldu ve çok sayıda platformda paylaşıldı.
Uzmanlar Ne Diyor?
Doğruluk payını inceleyen “Malumatfuruş” platformu, görüntüleri detaylı şekilde analiz etti. Sonuçlar şu şekilde özetleniyor:
Videodaki şahıslar Şeyh Sait ve Seyit Rıza değil; benzerlik olsa da kimlikleri farklı.
Görüntülerde bir madalya takdimi yok.
Bahsedilen general, iddia edildiği gibi Grandük Nikolay Nikolayevich değil.
Rus arşivinde geçen “Said” ifadesi, Şeyh Sait’i işaret etmiyor.
Tarihsel Çelişkiler
Şeyh Sait ve Seyit Rıza hiçbir zaman aynı dönemde bir araya gelmedi. Dolayısıyla birlikte görüntülenmeleri tarihsel olarak mümkün değil.
Seyit Rıza, I. Dünya Savaşı sırasında Erzincan-Erzurum hattında Rus işgaline karşı direndi. Kaynaklar, onun Ruslara karşı kurulan “İkinci Şeyh Hasanlı Alayı”nın komutanlığını yaptığını aktarıyor.
Şeyh Sait ise aynı dönemde Erzurum’un Hınıs ve Dicle civarında bulunuyordu; Dersim’deki Rus işgaliyle doğrudan bir teması yoktu.
Sonuç: Çarpıtılmış Bir Video
Tarihçiler ve doğruluk denetim platformlarının ortak görüşü, “Şeyh Sait’in Ruslarla işbirliği yaptığı” iddiasının doğru olmadığı yönünde. Sosyal medyada dolaşan görüntü, yanlış kimliklendirmeye ve çarpıtılmış anlatılara dayanıyor.
Bu nedenle, hem Şeyh Sait hem de Seyit Rıza’nın Rus generallerden madalya aldığı veya işbirliği yaptığı iddiası, tarihsel ve belgesel olarak geçersiz kabul ediliyor.
Bir toplumun hafızası, unutulmuş, bastırılmış ölülerle tamamlanmaz. Anılarına ihanet kadar mezarsızlık, sadece bir bedenin değil, o bedeni taşıyan halkın görünmezliğidir. Geçmişini inkâr eden bir toplum, ne gerçek bir talep sunabilir ne de adil bir hesaplaşmaya girebilir.
Bu yüz yıldır süren hafıza kaybının üstesinden gelmenin yolu, sadece mezarları bulmak değil , tarihimizin karanlık sayfalarını da cesaretle açmak ve Şeyh Said gibi katledilen bir değere ölümünden sonra bile yapılan haksızlıklara karşı durmaktır.
Hatırlamaktır, yanlışı reddetmektir ve adaleti talep etmektir.
Sezin Semra SARAL
