|
Getting your Trinity Audio player ready...
|
SOLMEDYA – Kuzey Kore deyince genelde ilk öne çıkan şey “Juche” oluyor. Çünkü ülkenin bütün siyasal yapılanması, ekonomik modeli, eğitim sistemi ve hatta toplum kültürü bu ideoloji üzerine kurulmuş durumda. Peki Juche tam olarak nedir? Sosyalizmle nasıl bir ilişkisi vardır? Neyi temsil eder, nerede ayrışır?
1. Juche Nedir? Kısa Tanım
Juche, 1950’lerin sonlarından itibaren Kim Il-sung tarafından şekillendirilen ve 1970’lerde devletin resmi ideolojisi haline gelen bir çizgidir. Kelime olarak “özgüven, kendi kendine yeterlilik, bağımsız duruş” gibi anlamlara gelir.
Üç temel direği vardır:
- Siyasette bağımsızlık
- Ekonomide kendine yeterlilik
- Savunmada öz güç
Yani dışa bağımlılığı minimuma indirip tamamen kendi gücüne dayanmayı bir devlet politikası haline getiriyor.
2. Juche ve Sosyalizm Arasındaki Bağ
Kuzey Kore Juche’ü sosyalizmin Kore şartlarına uyarlanmış biçimi olarak tanıtır. Yani klasik Marksizm-Leninizm’den tamamen kopmaz ama ciddi değişiklikler yapar.
Benzerlikler:
- Üretim araçlarının devlet kontrolünde olması
- Sınıfsız-toplumsal eşitlik hedefi
- Kolektif üretim ve merkezi planlama
Farklılıklar:
- Marksizm sınıf mücadelesine dayanır; Juche liderlik kültüne dayanır.
- Sosyalizm enternasyonalisttir; Juche radikal boyutta millî/ulusal
- Klasik sosyalizmde “bilimsel yasalar” ön plandayken, Juche’de “liderin iradesi ve halkın ruhu” öne çıkar.
Kısacası, Kuzey Kore “biz sosyalizmi Kore karakteriyle uyguluyoruz” der ama uygulama pratikleri klasik sosyalizmden epey uzaklaşmıştır.
3. Juche’nin Üç Ayak Üstünde Devlet Modeli
Kuzey Kore’nin siyasal sistemi Juche’ün üç ilkesine göre inşa edilmiştir:
a) Politik bağımsızlık (Chaju)
Ülke hiçbir büyük gücün etkisi altına girmek istemez. Sovyetler ve Çin ittifakı döneminde bile kendi çizgisini korumakta ısrar etti.
b) Ekonomik bağımsızlık (Charip)
Ekonomiyi tamamen iç kaynaklara dayandırma hedefi vardır.
Bu hedef teoride anlamlı ama pratikte büyük sıkıntılar doğurmuştur:
- Teknoloji geriliği
- Üretimde düşüş
- Sürekli kıtlıklar
- Dış ticaretin sınırlılığı
c) Askerî bağımsızlık (Chawi)
Burada “kendini savunabilecek gücü kimseye muhtaç olmadan kurma” mantığı var.
Sonrasında Juche’ye ek olarak Songun (ordu öncelikli) politikası devreye girdi.
4. Juche’nin Pratikteki En Büyük Etkisi: Liderlik Kültü
Kuzey Kore’de ideoloji neredeyse tamamen lider merkezli bir yapıya dönüşmüş durumda:
- Kim Il-sung “ebedî lider”
- Kim Jong-il “sevgili lider”
- Kim Jong-un mevcut lider
Klasik sosyalizmde lider değişir, sistem kalır. Juche’de sistem liderle anlam kazanıyor. Bu da Kuzey Kore’yi diğer sosyalist deneyimlerden ayıran en temel farklardan biri.
5. Juche’nin Eleştirilen Yönleri
Dışarıdan bakıldığında en yoğun eleştiriler şu başlıklar altında toplanıyor:
- İzolasyon: Dünya ile bağlarını kopardığı için ekonomik gelişme sınırlı.
- Devlet baskısı: Siyasal özgürlükler yok denecek kadar az.
- Bilimsel sosyalizmden sapma: Marksizm-Leninizm çizgisiyle çelişen uygulamalar.
- İnsan hakları ihlalleri: Zorunlu çalışma kampları, ifade özgürlüğünün yokluğu, kapalı toplum yapısı.
6. Buna Karşın Kuzey Kore’nin Kendi Argümanları
Kuzey Kore devleti ise Juche’ü şöyle savunuyor:
- Emperyalizmin etkisine karşı “bağımsız bir ulus modeli”
- Kültürel ve ulusal kimliği koruma
- Batı kapitalizmine karşı alternatif bir örgütlenme modeli
- Kendi şartlarına uygun bir sosyalizm
7. Juche’nin Bugünkü Durumu
Bugün Kuzey Kore hâlâ Juche ideolojisini resmi çizgi olarak sürdürüyor. Ancak pratikte:
- Ekonominin bazı alanlarında kapalı ama kısmen piyasa benzeri uygulamalar var.
- Çin ile zorunlu ekonomik ilişkiler yürütüyor.
- Askerî teknoloji ve füze programı Juche’nin “Chawi” ilkesini sürdürmeye devam ediyor.
Özetle
Juche, Kuzey Kore’nin sosyalizmi kendi özgün şartlarına uyarlama iddiasıyla geliştirdiği bir ideoloji.
Ama pratikte:
- güçlü bir liderlik kültü,
- aşırı ulusalcı bir çizgi,
- yüksek devlet kontrolü ile birleşerek klasik sosyalizmden farklı, kendine özgü bir model ortaya çıkarmış durumda.
